Της
Εβίνας Δ.Λιοσάτου
Πολ. Μηχ., MSc στη Διαχείριση Φυσικών Καταστροφών, MSc στη Διαχείριση του Χώρου
Μέλος της Ν.Ε. Δημ.Υπαλλήλων ΣΥΡΙΖΑ
Μέλο του Τμημ. Υποδομών ΣΥΡΙΖΑ
Ρώτησαν κάποτε ένα νέο, για πιο λόγο σπουδάζει φυσική, ενώ δουλεύει στο στρατό.
“Γιατί αυτό ήθελα πάντα να κάνω” απάντησε
“Και γιατί δεν το έκανες;”
“Γιατί όταν έδινα πανελλήνιες, η πόλη μου χτυπήθηκε από σεισμό”
“Σεισμός στη Λευκάδα…
Πολλά τα Ρίχτερ….
…πολλές ζημιές στις υποδομές…
2 νεκροί!”
Οι επιπτώσεις από τις εκδηλούμενες φυσικές καταστροφές αποτελούν ένα από τα πλέον σημαντικά προβλήματα για όλα σχεδόν τα κράτη και ιδιαίτερα για την Ελλάδα, που εκδηλώνονται όλες τις φυσικές καταστροφές σε μεγάλη κλίμακα και ιδιαίτερα στους σεισμούς (κατέχει την 1η θέση στην Ευρώπη και την 6η παγκοσμίως).
Συνήθως, στη χώρα μας η διαχείριση αυτή περιορίζεται κυρίως στο πως θα διαχειριστούμε το συμβάν και επενδύουμε ελάχιστα στην πρόληψη, με θεσμικές, νομικές, πολεοδομικές και άλλες τέτοιες παρεμβάσεις. Η αποκατάσταση δε, συνήθως περιορίζεται στον τρόπο επαναδόμησης, τόσο σε επίπεδο δημοσίων υποδομών, όσο σε επίπεδο οικογενειακής οικοδομής.
Οι αναφορές στα μέσα για το πρόσφατο σεισμό στο Ιόνιο, μιλούν κυρίως για ζημιές σε οικισμούς και οδικά δίκτυα. Οι άνθρωποι όμως δεν επλήγησαν; Γιατί αυτό δεν αναφέρθηκε πουθενά. Ο άνθρωπος πέραν του στιγμιαίου γεγονότος μιας φυσικής καταστροφής, επηρεάζεται άμεσα και συνεχώς κλιμακούμενα. Ιδιαίτερα στην περίπτωση του σεισμού, το φαινόμενο εκδηλώνεται ξαφνικά χωρίς να υπάρχει προειδοποίηση ή ένδειξη, ενώ η απειλή που εμφανίζεται δεν έχει σαφή κατεύθυνση, κάτι που θα έκανε τον άνθρωπο ενστικτωδώς να αντιδράσει (δεν τον βλέπει, μόνο τον αισθάνεται). Η μετέπειτα δραστηριότητα – μετασεισμοί επιβάλλουν στους ήδη πληγέντες, επιπρόσθετο στρες. Δηλαδή θα λέγαμε ότι, ο σεισμός εμφανίζεται ως ένα ασύμμετρο γεγονός, του οποίου όλη η δραστηριότητα ευνοεί εκτός των άλλων, τις συνθήκες για ανάπτυξη υψηλού βαθμού άγχους, καθιστώντας απαραίτητη την διεύρυνση της έννοιας του πληγέντα από εκείνον που έχασε το βιος του, σε αυτόν που το συμβάν μεταβάλλει το συναίσθημα, τη σκέψη και στη συμπεριφορά του.
Η διαχείριση των φυσικών καταστροφών και οι επιπτώσεις τους δεν αποτελούν ένα τεχνοοικονομικό πρόβλημα, αλλά είναι κομβικό πολιτικό και κοινωνικό ζήτημα. Οι επιπτώσεις τους και το συνδυασμένο αποτέλεσμα του φυσικού φαινομένου, στον κοινωνικά κατασκευασμένο χώρο στον οποίο επιδρά και της αντιμετώπισής του, μπορούν να μελετηθούν και να αναλυθούν από πολλαπλές σκοπιές. Δεν πρέπει λοιπόν να περιορίζονται κυρίως στο κομμάτι των υποδομών και της επιφανειακής αντιμετώπισης των κοινωνικο-πολιτικών επιπτώσεων με βάση την οικονομική προοπτική τους. Γιατί, η αλήθεια είναι ότι, μετά από κάθε καταστροφή, οι καθημερινοί ρυθμοί της ζωής δεν θα επιστρέψουν, ακόμη και αν σύντομα αντιμετωπιστούν τα προβλήματα στα δημόσια κτίρια και τις υποδομές. Επομένως, εκτός από την καταστροφή των υποδομών, σημειώνονται άμεσες επιπτώσεις στην καθημερινότητα, στην υγεία, στη ψυχοσύνθεση και στον πολιτισμό ακόμη.
Κατά συνέπεια, η διαχείριση των φυσικών καταστροφών είναι ένα πυρηνικά πολιτικό θέμα που εστιάζεται στο πως το πολιτικό σου σύστημα σχεδιάζει την αντιμετώπιση τέτοιων γεγονότων, δηλαδή έχει να κάνει άμεσα με το ποια προσέγγιση δέχεσαι ως βάση και σε πιο οικονομικό-πολιτικό σύστημα την κατατάσσεις. Στο κέντρο αυτής, βρίσκεται η απάντηση στο ερώτημα, ακόμη και αν αυτό δεν είναι αποδεκτό από τις διεθνείς οικονομικές κλίμακες και ασφαλιστικές νόρμες, για το τι αποτελεί για εμάς προτεραιότητα: η οικονομία ή ο άνθρωπος.
Η λογική λέει: ο άνθρωπος στο προσκήνιο
Ζώντας σε οργανωμένες κοινωνίες με νόμους, σίγουρα πρέπει να σχεδιάζουμε με γνώμονα τον άνθρωπο. Και από εκεί ξεκινάνε όλα.
Σήμερα, μερικές μέρες μετά από το σεισμό σε Λευκάδα-Ιθάκη-Κεφαλονιά υφίστανται 2 αναμφισβήτητα δεδομένα: α) έχει γίνει ένας μεγάλος σεισμός και έχουν καταστραφεί χωριά, κοινωνικοί ιστοί, τρόποι ζωής, συνήθειες, έχει πληγωθεί το αίσθημα της ασφάλειας κ.α β) θα ξαναγίνει σεισμός.
Τι πρέπει να γίνει τώρα στα Ιόνια. Αρχικά να βεβαιωθούμε ότι, η επιβίωση των ανθρώπων είναι εξασφαλισμένη. Ότι, όλοι έχουν σπίτι και τροφή και οι μετακινήσεις της γης που προκάλεσε ο εγκέλαδος, δεν θα είναι το σκανδάλισμα για άλλες καταστροφές λόγω των βροχών ή του κρύου του χειμώνα. Ότι, τα παιδιά έχουν ασφαλή σχολεία, δεν έχει αλλάξει πολύ η καθημερινότητα τους. Ότι, έχουν δρομολογηθεί οι δανειοδοτήσεις για την αποκατάσταση των υποδομών. Παράλληλα και ίσως αυτό είναι το πιο κρίσιμο σημείο, είναι απαραίτητη η ανάλυση των κοινωνικο – ψυχολoγικών επιπτώσεων στους ανθρώπους και τις κοινωνίες και η εξέρευση μοντέλων σε συνεργασία με κοινωνιολόγους και ψυχιάτρους για την ολιστική διαχείριση της κατάστασης. Η εφαρμογή και υιοθέτηση μέτρων για την ελάχιστη αλλαγή στο συναίσθημα, στη σκέψη, στη συμπεριφορά. Η παρακολούθηση της υγείας των οικογενειών, ενόψει του χειμώνα. Η εμψύχωση του πληθυσμού που έχει πληγεί καθ΄ οποιονδήποτε τρόπο (ψυχικό ή/ και υλικό). Τέλος, θα πρέπει να αναλυθεί και να μελετηθεί η αλλαγή που επίκειται λόγω της πληγής που δέχθηκε η τοπική κουλτούρα από τον βίαιο μετασχηματισμό της μορφολογίας του εδάφους.
