Τηλεπισκόπηση
Του
Ανδρέα Αραβανή
Τοπογράφου Μηχανικού Ε.Μ.Π
Με τον όρο «τηλεπισκόπηση» εννοούμε την επιστήμη της παρατήρησης φαινομένων ή αντικειμένων από απόσταση με συνέπεια την απόκτηση ποσοτικής ή ποιοτικής πληροφορίας για το προς εξέταση φαινόμενο ή το αντικείμενο. Η σύνθετη λέξη προκύπτει από τα τηλε (=μακριά) και επισκόπηση (=παρατηρώ), Παρόλο που ο όρος έχει καθιερωθεί υπάρχουν και επιστήμονες οι οποίοι χρησιμοποιούν τον όρο «τηλεανίχνευση». Στη τηλεπισκόπηση χρησιμοποιούνται διάφορα είδη δεκτών μέσω των οποίων συλλέγεται η πληροφορία που αφορά περιοχές ή αντικείμενα. Η τηλεπισκόπηση καλύπτει ένα μεγάλο εύρος εφαρμογών το οποίο αφορά τις επιστήμες που ασχολούνται με την παρατήρηση των γήινων φαινομένων αλλά και σε άλλες επιστήμες όπως η αστρονομία, ιατρική, φυσική κλπ.
Η επιστήμη της τηλεπισκόπησης εξελίχθηκε ραγδαία, σα φυσικό επακόλουθο με την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Η δυνατότητα δημιουργίας αρκετών δορυφόρων που φέρουν τηλεπισκοπικούς δέκτες, η τεχνολογική εξέλιξη των δεκτών και των μέσων αποθήκευσης και μετάδοσης των δεδομένων, η όραση υπολογιστών, ήταν τομείς οι οποίοι με την εξέλιξή τους, βοήθησαν και εδραίωσαν την επιστήμη τα τελευταία χρόνια και την έκαναν απαραίτητη σε πολλούς τομείς. Παρόλα αυτά, επίσημα σαν επιστήμη εμφανίστηκε περί το 1850 με τις πρώτες αεροφωτογραφίσεις από αερόστατο. Με την εξέλιξη των πτητικών μέσων, εξελίχθηκε παράλληλα. Σήμερα, έχει δοθεί μεγάλο βάρος στην παρατήρηση της γης με τηλεπισκοπικούς δορυφόρους και από αερομεταφερόμενους δέκτες (αεροπλάνα, επανδρωμένα ή μη), είτε για επιστημονικούς – πολιτικούς σκοπούς, όπως η παρατήρηση και η καταγραφή φυσικών φαινομένων, αλλά και για στρατιωτικούς σκοπούς όπως κατασκοπεία.
Οι τηλεπισκοπικοί δέκτες διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τους ενεργητικούς δέκτες και τους παθητικούς, ανάλογα με το αν σαρώνουν το στόχο τους με ακτινοβολία με σκοπό να μετρήσουν την επιστρεφόμενη σε αυτούς, είτε καταγράφουν τη φυσική ακτινοβολία των σωμάτων – αντικειμένων. Επιπλέον οι δέκτες διαχωρίζονται σε τέσσερις υποκατηγορίες ανάλογα με τη:
•Χωρική ανάλυση: δηλαδή την ελάχιστη επιφάνεια εδάφους που μπορεί να απεικονίσει
•Φασματική διακριτική ικανότητα: αφορά την δυνατότητα του δέκτη να αντιλαµβάνεται πληροφορία σε διαφορετικά µήκη κύµατος της ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας.
•Ραδιομετρική διακριτική ικανότητα: δυνατότητα που έχει ένας δέκτης να καταγράψει µεγάλο αριθµό διακριτών τιµών έντασης Η/Μ ακτινοβολίας
•Χρονική διακριτική ικανότητα: που αφορά τη συχνότητα που μπορεί να καταγράψει ο δέκτης την ίδια περιοχή. Υπάρχουν δέκτες που διέρχονται από το ίδιο σημείο κάθε 15 λεπτά (SEVIRI), 1 φορά ανά ημέρα (MODIS), 13 ημέρες (Thematic Mapper) αλλά και παραπάνω
Ανάλογα με το φαινόμενο που θέλουμε να καταγράψουμε, την έκτασή του αλλά και τη συχνότητα εξέλιξής του υπάρχει πλέον ένας ικανοποιητικός αριθμός δεκτών που μπορεί να καλύψει επακριβώς τις ανάγκες. Τηλεπισκοπικός δέκτης μπορούμε να πούμε ότι είναι μια φωτογραφική μηχανή, μια κάμερα υπέρυθρης ακτινοβολίας, ένα ραντάρ κλπ.
Σαν επιστήμη η τηλεπισκόπηση μπορεί να καταγράφει φαινόμενα όπως οι χρήσεις γης και η εξέλιξή τους ακόμη και σε παγκόσμιο φαινόμενο, τις δασικές εκτάσεις και την εξέλιξή τους ή την καταστροφή τους ακόμη και από ασθένειες ή την ανθρώπινη παρέμβαση, καλλιεργήσιμες εκτάσεις και την εξέλιξή τους, πετρελαιοκηλίδες, αλλά και φυσικά φαινόμενα όπως πλημμύρες, ξηρασίες, σεισμοί, τσουνάμι, πυρκαγιές, κατολισθήσεις κλπ. Η τηλεπισκόπηση τα τελευταία χρόνια έχει γίνει ένα ανεκτίμητο εργαλείο για την καταγραφή, παρακολούθηση και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Στην Ελλάδα η συμβολή της τηλεπισκόπησης είναι πολύ μεγάλη (δυστυχώς), λόγω των μεγάλων καταστροφικών πυρκαγιών, και αποτελεί αναπόσπαστο εργαλείο στο επίπεδο διαχείρισης κρίσεων και λήψης αποφάσεων.
