Κακλαμάνη Αγάπη,
Λογοπεδικός ΚΕΔΔΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ
Μία από τις συνηθέστερες κατηγορίες προβλημάτων που εμφανίζονται στα παιδιά κατά την αναπτυξιακή τους πορεία είναι και οι διαταραχές λόγου και ομιλίας. Το ΚΕΔΔΥ Λευκάδας, σε συνεργασία με τα Νηπιαγωγεία, εφαρμόζει προγράμματα πρώιμης ανίχνευσης, διάγνωσης και πρόληψης για τις διαταραχές αυτές. Όταν αναφερόμαστε στον όρο ομιλία εννοούμε ένα πολύπλοκο σύστημα οργάνωσης ήχων, λέξεων και μεθόδων συνδυασμού τους που βασίζεται στη σωστή και απόλυτα συντονισμένη συνεργασία των συστημάτων της άρθρωσης, φώνησης και αναπνοής. Η ομιλία αποτελεί την εξωτερίκευση του εσωτερικού μας λόγου και είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ανάπτυξη της σκέψης μας. Η ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας για ένα παιδί που ξεκινά τη σχολική του ζωή καθορίζει σε σημαντικό βαθμό την κοινωνική και ακαδημαϊκή του εξέλιξη. Βέβαια, η ανάπτυξη των γλωσσικών δεξιοτήτων παρουσιάζει διαφοροποιήσεις από παιδί σε παιδί ως προς την ηλικία κατάκτησής τους. Ωστόσο, αν η καθυστέρηση ή οι δυσκολίες στη γλωσσική ανάπτυξη υπερβαίνουν σημαντικά το αναμενόμενο για την ηλικία του παιδιού, καλό θα είναι εκπαιδευτικοί και γονείς να είναι ευαισθητοποιημένοι. Ένα από τα συνηθέστερα προβλήματα ομιλίας είναι η δυσλαλία ή διαταραχή άρθρωσης. Πρόκειται για δυσκολία στην καθαρή προφορά των φωνημάτων. Ανάλογα με το πού εντοπίζεται η δυσκολία μπορούμε να μιλάμε για ρωτακισμό (δυσκολία στο /ρ/), σιγματισμό (δυσκολία στο /σ/)κτλ. Η δυσκολία κυμαίνεται από ήπια, όπου ένα ή δυο φωνήματα δεν εκφέρονται καθαρά ή καθόλου, έως πολύ σοβαρή όταν η πλειοψηφία των φωνημάτων δεν εκφέρονται και ο λόγος γίνεται δυσκατάληπτος από το συνομιλητή. Ο τραυλισμός επίσης ανήκει στην κατηγορία των συνηθισμένων δυσχερειών ομιλίας. Πρόκειται για πρόβλημα στη φυσιολογική ροή του λόγου και εκφράζεται με επιμηκύνσεις, μπλοκαρίσματα, επαναλήψεις της πρώτης συλλαβής της λέξης ή και ολόκληρων λέξεων. Κι εδώ υπάρχουν διαβαθμίσεις ως προς τη σοβαρότητα του προβλήματος, ανάλογα με το βαθμό κατανόησης της ομιλίας του παιδιού από το συνομιλητή του. Η ειδική γλωσσική διαταραχή που απαντάται και με τον όρο (αναπτυξιακή ή εξελικτική) δυσφασία δηλώνει τη δυσχέρεια του παιδιού τόσο στην κατανόηση όσο και στην έκφραση του λόγου. Το παιδί ίσως να μην κατανοεί τόσο καλά τον προφορικό λόγο και χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να επεξεργαστεί τις πληροφορίες που άκουσε. Εκφράζεται με ελλιπείς ή λανθασμένες προτάσεις( λάθη στη χρήση του προσώπου, γένους, αριθμού, χρόνου, απουσία συνδετικών λέξεων). Η διάγνωση δε μπορεί να γίνει πριν τα 6 χρόνια καθώς μπορεί να συγχέεται με την καθυστέρηση λόγου ή τη διαταραχή άρθρωσης. Ο κατάλογος των δυσκολιών δε σταματά εδώ. Προσπαθήσαμε να αναφερθούμε στις συνηθέστερες διαταραχές καθώς και να τονίσουμε τη σημασία της έγκαιρης διαφορικής διάγνωσης ώστε να ορίζονται οι κατάλληλοι θεραπευτικοί στόχοι που θα στηρίζουν την προσπάθεια κάθε παιδιού να αξιοποιεί τις δυνατότητές του στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Κάθε γονιός, λοιπόν, καλό είναι να συνεργάζεται στενά με το σχολείο και το ΚΕΔΔΥ, σχετικά με την εξέλιξη του λόγου του παιδιού του ή και άλλες δυσκολίες που εμφανίζονται για να έχει έγκαιρα την κατάλληλη βοήθεια για το παιδί του. Με την έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση από τους ειδικούς θα αποφευχθούν σημαντικές δυσκολίες που θα αποτελούσαν εμπόδιο στην εξέλιξη του παιδιού.
