ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ

Όταν οι εκπαιδευτικοί γίνονται μαθητές

της

Μυρσίνης Τσίγκου

Δεν βρίσκεσαι συχνά σε μια σχολική αίθουσα, όπου στα θρανία δεν κάθονται μαθητές αλλά οι ίδιοι οι δάσκαλοί τους! Κι όμως, αυτό ακριβώς συνέβη το πρωινό της Κυριακής 23 Νοεμβρίου στο ανενεργό πλέον Δημοτικό σχολείο της γειτονικής Περατιάς! 75 εκπαιδευτικοί, μέλη της Πανελλήνιας Ένωσης Εκπαιδευτικών για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (ΠΕΕΚΠΕ) από το παράρτημα Ηπείρου, με πρωτοβουλία της προέδρου του, κ. Μαριάννας Νάστου, ταξίδεψαν αυθημερόν για έναν και μοναδικό σκοπό: να πάρουν όλες τις κατάλληλες γνώσεις και τα απαραίτα εφόδια ώστε να δημιουργήσουν σχολικούς κήπους στις τάξεις τους από ντόπιους παραδοσιακούς σπόρους! Σε ρόλο “εκπαιδευτή” οι συντονιστές και οι εθελοντές της Τοπικής Ομάδας Περατιάς του ΠΕΛΙΤΙ.

“Αν θες να φυλάξεις κάτι, δώστο στα παιδιά”

Η διαρκής αναζήτηση γνώσεων και πρακτικών μεθόδων οδήγησε τους ευαισθητοποιημένους σε περιβαλλοντικά θέματα εκπαιδευτικούς από την Ήπειρο, στην Τοπική Ομάδα Περατιάς του ΠΕΛΙΤΙ, η οποία εδώ και πολλά χρόνια ανακαλύπτει, συλλέγει και καλλιεργεί ντόπιους σπόρους και παραδοσιακές ποικιλίες με σκοπό τη διάσωση και διάδοσή τους. Οι “σποροφύλακες” κ. Κώστας Τσίγκος και κ. Χαρά Σαΐτη μαζί με τους εθελοντές της Τοπικής Ομάδας, τους υποδέχτηκαν με μεγάλη χαρά και έτοιμοι να μοιραστούν μαζί τους όλα όσα γνωρίζουν. Άλλωστε έχουν και στο παρελθόν συνεργαστεί με πολλά σχολεία, μεταδίδοντας τις γνώσεις τους και βοηθώντας στη δημιουργία σχολικών κήπων, αφού, όπως είπαν “αν θες να φυλάξεις κάτι, δώστο στα παιδιά”. Βασιζόμενοι σε αυτήν ακριβώς τη ιδέα, έχουν στήσει ένα ολόκληρο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, το οποίο μοιράστηκαν με τους γεμάτους προσδοκία και ενδιαφέρον επισκέπτες τους.

Η συνεργασία με το Δημοτικό σχολείο Σφακιωτών

Για αρχή, προβλήθηκε ένα σύντομο αλλά πολύ όμορφο βίντεο, δημιουργία των μαθητών του Δημοτικού Σχολείου Σφακιωτών, το οποίο έχει συνεργαστεί με την Τοπική Ομάδα και συνεχίζει ακάθεκτο να καλλιεργεί μέσα στις τάξεις και στο προαύλιό του, λαχανικά, φρούτα, ακόμη και στάρι! Οι παρευρισκόμενοι παρακολούθησαν τα παιδιά να φυτεύουν, να ποτίζουν, να φροντίζουν τα μικρά φυτάκια, να τα βλέπουν να μεγαλώνουν και στο τέλος να απολαμβάνουν ξεχωριστές γεύσεις και αρώματα, μαθαίνοντας ουσιαστικά, για την πορεία της ίδιας της ζωής. Ο εθελοντής της Ομάδας και δάσκαλος στο Δημοτικό Σχολείο Σφακιωτών κ. Πάνος Πολυχρονόπουλος, μοιράστηκε με τους παρευρισκόμενους την μοναδική εμπειρία που βιώνουν κάθε μέρα παιδιά και εκπαιδευτικοί στο σχολείο τους, ενώ το… ακροατήριο έδειχνε μαγεμένο από τις εικόνες και την τρυφερότητα με την οποία φαίνονταν να συμπεριφέρονται οι μαθητές στα φυτά τους. Ο κ. Τσίγκος τόνισε πως το σημαντικότερο από όλα είναι να δουν τα παιδιά τον κύκλο του σπόρου: “να φυτέψουν ένα σποράκι, να το φροντίσουν με αγάπη, να γευθούν τους καρπούς του και να πάρουν τους σπόρους του για να κλείσει και να ξανανοίξει ο αέναος φυσικός κύκλος της ζωής.”

Οι παραδοσιακοί σπόροι και ο ρόλος τους στην εκπαίδευση

Με αμείωτο ενδιαφέρον οι 75 εκπαιδευτικοί από τα Ιωάννινα, την Άρτα, την Πρέβεζα αλλά και περιοχές της Αιτωλοακαρνανίας, παρακολουθούσαν όλα όσα είχαν να μοιραστούν μαζί τους ο κ. Τσίγκος και η κ. Σαΐτη, ενώ έμειναν άφωνοι όταν έμαθαν για το πόσο απλόχερη είναι μαζί μας η φύση. Παράδειγμα: Ένα τόσο δα μικρό σποράκι μαρουλιού, θα μεγαλώσει, θα γίνει μαρούλι, θα κάνει το δικό του σπόρο. Πόσα σποράκια μπορεί να μας δώσει; Μέχρι 60.000! “Αυτή η γενναιοδωρία της φύσης είναι κάτι που, επίσης, πρέπει να μάθουν τα παιδιά. Να γνωρίσουν, δηλαδή, τη φύση στην οποία ανήκουν και τις αξίες από τις οποίες διέπεται αυτή η φύση”, ανέφερε η κ. Σαΐτη και συμπλήρωσε: “Σήμερα ένας εκπαιδευτικός είναι στην πολύ δύσκολη και υπεύθυνη θέση να περάσει στα παιδιά πραγματικές ανθρώπινες αξίες. Ξεκινώντας, λοιπόν, από τους σπόρους, θα μπορούσε το κάθε σχολείο, η κάθε τάξη -όσο μικρή κι αν είναι- να διαθέσει ένα μικρό μέρος στα φυτά, τα οποία θα φροντίζουν τα παιδιά. Με αυτό τον τρόπο τα παιδιά παίρνουν πρωτοβουλίες, αναπτύσσουν τη δημιουργικότητά τους, τη φαντασία τους, μαθαίνουν να δέχονται το άγνωστο και το διαφορετικό και να το σέβονται, να λερώνουν τα χέρια τους και να αρχίζουν να εκτιμούν πράγματα που μας παραδόθηκαν κι εμείς τα απαξιώσαμε”.

Το “μάθημα” δεν έμεινε μόνο στο θεωρητικό κομμάτι, αλλά προχώρησε και στο πρακτικό, που κατά κοινή ομολογία ήταν και το πιο διασκεδαστικό! Τα μέλη της Τοπικής Ομάδας Περατιάς έδειξαν στους εκπαιδευτικούς εύκολους και οικονομικούς τρόπους για να φτιάξουν φυτώρια μέσα στις τάξεις τους. Το μόνο που χρειάζεται είναι μερικά ανακυκλώσιμα υλικά, όπως πλαστικά μπουκάλια νερού, μερικά σποράκια, χώμα και πολλή πολλή αγάπη!!!

Πείραμα κομποστοποίησης για παιδιά

Πρώτο μάθημα, αυτό της δημιουργίας κομπόστ. Πρόκειται για τη βάση της φυσικής καλλιέργειας, ένα είδος φυλλοχώματος πολύ θρεπτικού για τα φυτά. Πολύ εύκολα μπορούν να το φτιάξουν μόνοι τους οι μαθητές, μαζεύοντας ξερά φύλλα και φέρνοντας από το σπίτι οργανικά απορρίμματα (φλούδες φρούτων, τσόφλια αυγών, απομεινάρια λαχανικών κ.α.). Αρκεί μόνο λίγο πότισμα και σε μερικούς μήνες τα υλικά ζυμώνονται και δημιουργούν ένα ζωντανό φυσικό λίπασμα, γεμάτο από μικροοργανισμούς και ιχνοστοιχεία, κατάλληλο για την καλλιέργεια των φυτών. Μέσα από την διαδικασία της κομποστοποίησης και της ανακύκλωσης των υλικών, τα παιδιά θα έχουν τη δυνατότητα να μάθουν ότι το έδαφος, η πηγή ζωής για την ανάπτυξη των φυτών, δεν είναι κάτι άψυχο, όπως εξήγησαν οι συντονιστές της Τοπικής Ομάδας. Η απλή πειραματική κατασκευή κομποστοποίησης επιτρέπει στα παιδιά να συμμετέχουν, να παρατηρούν και να καταγράφουν τις σταδιακές αλλαγές του μίγματος, να βιώνουν ενεργά μέσα στη σχολική καθημερινότητα την μύηση στο φυσικό κύκλο της ζωής.

Κρεμαστοί κήποι στην τάξη

Αμέσως μετά, οι φιλοξενούμενοι έμαθαν να φτιάχνουν κρεμαστούς κήπους για τις τάξεις τους. Τι πιο όμορφο από το να μπαίνεις σε μια σχολική αίθουσα και να βλέπεις να κρέμονται φράουλες, λαχανικά, αρωματικά φυτά; Απλό και εύκολο, μπορεί να προσαρμοστεί σε κάθε τάξη, αφού και εδώ το μόνο που χρειάζεται είναι μια κατασκευή από κομμένα μπουκάλια, χώμα και νερό. Οι μαθητές θα βλέπουν μέρα με τη μέρα τα σποράκια τους να μεταμορφώνονται, να ομορφαίνουν και στο τέλος θα γευτούν και τους καρπούς τους! Μέσα από τη χαρά της συμμετοχής και της δημιουργίας, δίνεται στα παιδιά η δυνατότητα να αναπτύξουν πρωτοβουλίες, να επωμισθούν τις ευθύνες τους απέναντι στα φυτά τους, να εκφράσουν την αγάπη τους φροντίζοντας τους κρεμαστούς κήπους τους.

Το φυτικό σφουγγάρι

Ευχάριστη έκπληξη για όλους ήταν και η παρουσίαση ενός φυτού διαφορετικού από τα άλλα. Ο καρπός του δεν τρώγεται αλλά μπορούμε να… πλυθούμε με αυτόν! Πρόκειται για τη λούφα, ένα αναρριχώμενο φυτό που εύκολα μπορεί να μπει σε μια τάξη και το μόνο σίγουρο είναι πως θα μαγέψει τα παιδιά… και όχι μόνο! Ο ώριμος καρπός του που μοιάζει με μεγάλη κολοκύθα, ξεφλουδίζεται με τα χέρια και από κάτω αποκαλύπτεται ένα φυσικό σφουγγάρι!!! Γιατί λοιπόν να χρησιμοποιούμε πλαστικά σφουγγάρια, αφού η φύση προνόησε και για αυτό!

Φυτώριο δέντρων και λαχανικών

Τέλος, οι παρευρισκόμενοι έμαθαν να δημιουργούν φυτώρια δέντρων μέσα στις τάξεις, ώστε οι μαθητές να μπορούν να φτιάξουν τα δικά τους δεντράκια από τα κουκούτσια των φρούτων που τρώνε και ξεναγήθηκαν στον εκπαιδευτικό κήπο της Τοπική Ομάδας. Μάλιστα, λίγο πριν το ταξίδι της επιστροφής, οι εκπαιδευτικοί φύτεψαν κι εκείνοι από ένα σποράκι μαρουλιού σε μικρά γλαστράκια, τα οποία πήραν μαζί τους ως ενθύμιο. Το μόνο σίγουρο, είναι πως όλοι έφυγαν γεμάτοι χαρά, γνώσεις και θέληση να εφαρμόσουν στα σχολεία τους, όλα όσα είδαν και έμαθαν.

Κάθε τάξη κι ένας κήπος…

“Στόχος μας είναι όλα όσα μάθαμε να ενταχθούν στα σχολικά προγράμματα και κατ’ επέκταση στην σχολική τάξη και από τα παιδιά να περάσουν στην οικογένεια. Ευελπιστούμε ότι αυτή θα είναι η αρχική ιδέα, ώστε η διατήρηση των παραδοσιακών σπόρων να μπει στην καθημερινότητα όλων μας, στα σχολεία, τους κήπους και τη διατροφή μας”, μας είπε η πρόεδρος του ΠΕΕΚΠΕ Ηπείρου, κ. Νάστου φανερά ικανοποιημένη από την εμπειρία.

Για τις εντυπώσεις του μας μίλησε και ο κ. Δημήτρης Μπουκουμάνης, εκπαιδευτικός Πρωτοβάθμιας και εκλεγμένος αιρετός στο ΑΠΥΣΠΕ Ιωαννίνων:“Πιστεύω ότι μέσα από αυτό γυρίζουμε και πάλι στις ρίζες μας, εκεί που μπορούμε να πάρουμε πάρα πολλά πράγματα για να αντιμετωπίσουμε το σήμερα. Είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι που αν το λειτουργήσουμε, έστω και σε μικρή κλίμακα, θα δώσει πολλά εφόδια στα παιδιά για την ίδια τη καθημερινότητα”, ενώ δήλωσε απόλυτα θετικός για το αν οι εκπαιδευτικοί που παρακολούθησαν την εκδήλωση θα μπουν στη διαδικασία να κάνουν πράξη όσα έμαθαν.

Παρούσα στην εκδήλωση και η Σχολική Σύμβουλος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Λευκάδας κ. Βάσω Κιτσάκη, η οποία βρέθηκε στην Περατιά ως εθελόντρια της Τοπικής Ομάδας του ΠΕΛΙΤΙ. Βρήκαμε την ευκαιρία να την ρωτήσουμε για τις εντυπώσεις της, αλλά και για μια πιθανή παρόμοια εκδήλωση για τους εκπαιδευτικούς της Λευκάδας.“Όλη η εκδήλωση ήταν εκπληκτική, όπως κάθε προσπάθεια που κάνουν οι άνθρωποι του ΠΕΛΙΤΙ. Θα ήθελα πολύ να δω σε κάθε τάξη κι έναν κήπο και γιαυτό πολύ άμεσα σκοπεύω να τους προτείνω μια επαφή με την Τοπική Ομάδα, για μια παρόμοια συνάντηση”, μας απάντησε.

Ευχόμαστε, λοιπόν, ότι η προσπάθεια αυτή θα ευοδωθεί και ο σπόρος που έσπειραν οι άνθρωποι του ΠΕΛΙΤΙ στις καρδιές των επισκεπτών τους, βρήκε έδαφος γόνιμο. Ελπίζουμε και ευχόμαστε, βέβαια, να υλοποιηθεί μια παρόμοια δράση και από τους εκπαιδευτικούς της Λευκάδας, για να δούμε πράσινες σχολικές τάξεις και προαύλια και στα σχολειά του νησιού μας!