της
ψυχολόγου
Χριστίνας Παξινού
Δεν πρόκειται να το ονομάσω παιχνίδι, γιατί θέλω να κρατήσω την έννοια του παιχνιδιού για κάτι αθώο όταν αναφέρεται σε παιδιά και νέους. Αυτή η νέα πρόκληση λοιπόν, κρύβει πολλούς κινδύνους για εφήβους που σερφάρουν στο διαδίκτυο, καθώς ένας άγνωστος τους υποδεικνύει να εκτελέσουν διάφορες προκλήσεις αυτοκαταστροφικότητας.
Σίγουρα ακούγεται παρανοϊκό να θέλει να συμμετάσχει ένας έφηβος σε αυτή τη δοκιμασία για να αυτοτραυματίσει τον εαυτό του. Όμως, χρειάζεται πρώτα να γνωρίσουμε τον έφηβο και να δούμε μέσα από τη ματιά και την ψυχή του, ποιοι είναι οι λόγοι που αυτή η δοκιμασία μπορεί να του είναι ελκυστική:
• Οι γονείς είναι απορροφημένοι από τους γρήγορους ρυθμούς της καθημερινότητας και έχουν αντικαταστήσει τη σχέση μαζί τους, δίνοντάς τους κινητά και tablets. Όταν δεν υπάρχει καλή επικοινωνία και μία υγιής σχέση του εφήβου με τους γονείς του, χάνει την εμπιστοσύνη του στους γονείς και αναζητά την αποδοχή σε άλλες σχέσεις χωρίς να είναι σε θέση να κατανοήσει τους κινδύνους που ενδεχομένως κρύβουν.
• Ο έφηβος, όντας ευάλωτος και θέλοντας να γίνει αποδεκτός από τους άλλους, πιστεύει ότι οι άλλοι έχουν δίκιο και ο ίδιος άδικο. Έτσι, βρίσκεται πολλές φορές σε θέση να δέχεται ως σωστή τη γνώμη των άλλων και να κάνει ό,τι λένε οι άλλοι.
• Ένας έφηβος που δεν έχει μάθει από τους γονείς του και το περιβάλλον του να εκτιμά τον εαυτό του, που δέχεται επικρίσεις από τους γονείς του βγάζει μία βίαιη συμπεριφορά προς τους άλλους ή και προς τον εαυτό του. Η συμμετοχή του σε μία τέτοια δοκιμασία, είναι η μόνη διαφυγή να αποδείξει ότι αξίζει σε όλους εκείνους που δεν τον υπολογίζουν.
Κάποια από τα συμπτώματα που θα μπορούσαν να ανησυχήσουν τους γονείς είναι όταν τα παιδιά:
• απομακρύνονται από τους φίλους και την οικογένειά τους, κόβοντας τις γέφυρες επικοινωνίας με όλους ή σταματούν ξαφνικά να χρησιμοποιούν τον υπολογιστή ή το κινητό τους
• παρουσιάζουν νευρικότητα ή αναστάτωση όταν βλέπουν στην οθόνη τους μήνυμα στα κοινωνικά δίκτυα και έχουν ένα αίσθημα δυστυχίας αφού έχουν χρησιμοποιήσει το κινητό ή τον υπολογιστή τους
• ξενυχτούν μπροστά στον υπολογιστή τους και δεν θέλουν να μιλήσουν για το τι κάνουν στο διαδίκτυο
• θυμώνουν όταν δεν έχουν πρόσβαση στα κοινωνκά δίκτυα και έχουν μία επίμονη απαισιόδοξη διάθεση
• έχουν μία έντονη ανησυχία που τους δυσκολεύει να ανταποκριθούν στις καθημερινές τους ασχολίες (μαθήματα, σχολείο, διάβασμα, δραστηριότητες)
• παρουσιάζουν ξαφνικά ξεσπάσματα θυμού προς τους άλλους ή προς τον εαυτό τους
• έχουν δυσκολία στον ύπνο και το φαγητό τους
Τα συμπτώματα αυτά είναι ενδεικτικά και χρειάζεται προσοχή από τους γονείς, ώστε να μη βγάζουν βιαστικά συμπεράσματα. Όμως, πολλά από αυτά κρύβουν μία κραυγή αγωνίας του εφήβου, που δεν έχει κάποιον άλλον τρόπο να εκφράσει το ζόρικο συναίσθημά του και μπορεί να κρύβει μία υποψία καταθλιπτικής συμπεριφοράς. Οπότε, προτείνεται οι γονείς να απευθυνθούν σε έναν ψυχολόγο και να ζητήσουν υποστήριξη όταν διαπιστώσουν παρόμοια συμπτώματα.
Η οικογένεια είναι ο σημαντικός παράγοντας που καλείται να διαχειριστεί τον έφηβο και στην οποία η ευθύνη είναι φυσικά μεγαλύτερη. Με βάση όσα έχουν καταθέσει οι έφηβοι από τη δική τους πλευρά, είναι σημαντικό για τους γονείς να έχουν ανοιχτές και ειλικρινείς συνομιλίες με τα παιδιά τους σχετικά με το πού βρίσκονται στο διαδίκτυο. Οι γονείς θα πρέπει να αποφεύγουν τον πειρασμό να πάρουν τα τηλέφωνα των παιδιών τους αν βλέπουν κάτι που δεν τους αρέσει, γιατί τότε τα παιδιά μπορεί να είναι λιγότερο πιθανό να είναι ειλικρινή. Γνωρίζουμε καλά ότι τα παιδιά που έχουν καλές σχέσεις με τους γονείς τους, έχουν λιγότερη ανάγκη να ικανοποιούν τις επιθυμίες των φίλων τους.
Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να αναγνωρίσει αυτές τις επιδράσεις και να του εξηγήσουν ότι ο τρόπος ζωής μας σχετίζεται πολύ στενά με αυτές τις επιδράσεις και ότι όλα αυτά είναι τρόποι που προσπαθούν να επηρεάσουν τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς του. Οπότε, το παιδί αρχίζει να παρατηρεί και εκείνο όλους αυτούς τους τρόπους επίδρασης, να αναγνωρίζει τα σημάδια και έτσι να ασκεί κριτική σε αυτά, αποφεύγοντας να τα υιοθετεί χωρίς σκέψη. Όλες αυτές οι επιρροές μπορούν να συζητηθούν ανοιχτά με την κατεύθυνση του γονέα για τη διαχείρισή τους.
Οπότε, η σχέση και των δύο γονέων, και όχι μόνο από τον ένα, είναι σημαντικοί παράγοντες για την προστασία του. Βρίσκονται κοντά στο παιδί, διακρίνουν τα ανησυχητικά σημάδια, συζητούν πρώτα οι δυο τους για να δουν πώς θα προσεγγίσουν το παιδί και μετά μιλούν ανοιχτά και ειλικρινά με το παιδί τους. Οι παραδοσιακές αξίες της οικογένειας, αγάπη, εγγύτητα, ενδιαφέρον, σεβασμός, εμπιστοσύνη και πάνω από όλα η άμεση επικοινωνία, που τείνουν να εκλείψουν σε αυτή τη σύγχρονη κουλτούρα που πρεσβεύει την απομόνωση και την αποξένωση, είναι η απάντηση σε κάθε οικογενειακή δυσκολία.
