.
Της
Μαθήτριας
Σοφίας Ροντογιάννη
Καθώς μια ακόμα σχολική χρονιά φτάνει στο τέλος της και οι Πανελλήνιες Εξετάσεις πλησιάζουν απειλητικά, μια ακόμη «φουρνιά» μαθητών ετοιμάζεται να έρθει αντιμέτωπη με το «τέρας» που κανένας δεν κατάφερε ποτέ να αποφύγει… Με το μάθημα εκείνο που έχει στοιχειώσει το εκατό τοις εκατό των μαθητών πάσης κατευθύνσεως… Την ΕΚΘΕΣΗ!!
Γιατί , όμως , η Έκθεση προκαλεί τέτοιο φόβο στους μαθητές; Γιατί την απεχθάνονται όλοι; Άραγε, έχει κανείς το δικαίωμα να ορίσει πώς πρέπει να σκέφτεσαι και να σε διδάξει τι πρέπει να γράφεις σε σχέση με ένα συγκεκριμένο θέμα ; Αυτή ακριβώς είναι η αιτία που οι μαθητές κάνουν σαν δαιμονισμένοι μόλις ακούνε Έκθεση (το μάθημα έχει καταντήσει συνώνυμο του εκφοβισμού !). Το γεγονός ότι ΠΡΕΠΕΙ να σκεφτούν με ένα συγκεκριμένο, ευρέως αποδεκτό τρόπο και να γράψουν συγκεκριμένα πράγματα για να πετύχουν την εισαγωγή τους σε κάποιο πανεπιστήμιο.
Η «ρίζα» του κακού στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ο ίδιος ο τρόπος διδασκαλίας του μαθήματος της Έκθεσης. Οι μαθητές ωθούνται από νωρίς στην αποστήθιση απαντήσεων για όλα τα πιθανά θέματα ( μα, αν είναι δυνατόν, ένα μυαλό είναι αυτό! Πόσα να συγκρατήσει!). Η μέθοδος διδασκαλίας είναι καθαρά δασκαλοκεντρική και , δυστυχώς, ευνοεί την παπαγαλία. Ή , για να είμαστε ακριβέστεροι, μάλλον είναι φωτοτυποκεντρική ! Με λίγα λόγια, φωτοτυπίες με σημειώσεις πάνε κι έρχονται ανάμεσα σε ανθρωπόμορφα παπαγαλάκια!!
Γιατί; Δεν ζούμε, άραγε, σε δημοκρατικό κράτος; Δεν έχουμε ελευθερία λόγου; Τίθεται, πλέον, ζήτημα δημοκρατίας. Είναι γεγονός ότι , οι άνθρωποι δυσανασχετούν απέναντι σε ο,τιδήποτε διαφορετικό και τείνουν να επιβάλλουν στον εαυτό τους μια καταναγκαστική ομοιομορφία και ανελευθερία. Θυσιάζουν ένα από τα θεμελιώδη δικαιώματα τους προκειμένου να μην «θίξουν λεπτά θέματα».
Τα μεγαλύτερα θύματα αυτής της αθλιότητας είναι οι μαθητές. Όχι μόνο δεν καλλιεργούνται και δεν διευρύνουν τους πνευματικούς τους ορίζοντες -όπως θα έπρεπε να γίνεται στο μάθημα της Έκθεσης- αλλά υφίστανται έναν ολοκληρωτικό πνευματικό ακρωτηριασμό. Μαθαίνουν να δέχονται παθητικά και όχι κριτικά. Αφού το πνεύμα και η σκέψη ατροφούν και διαλύονται μέσα σ’ ένα κυκεώνα « αποδεκτών» , έτοιμων, ανούσιων τελικά , γνώσεων, η ίδια η προσωπικότητα του ατόμου αλλοιώνεται. Οι αυριανοί ενήλικες, γονείς, πολίτες μετατρέπονται σε μια (ευκόλως χειραγωγήσιμη) ομοιόμορφη μάζα. Γιατί, λοιπόν, απαιτούμε από τον νεαρό, αυριανό πολίτη να δείξει σοβαρότητα και υπευθυνότητα, όταν τα προηγούμενα δώδεκα χρόνια έχουμε κάνει τα πάντα για να τον πείσουμε ότι η γνώμη του δεν μετράει;
Γίνεται φανερό ότι η διδασκαλία του μαθήματος της Έκθεσης δεν μπορεί να συνεχίσει να γίνεται με αυτόν τον τρόπο. Το μάθημα της Έκθεσης είναι πολύ σημαντικό, έχει τεράστια αξία για τη διαμόρφωση της σκέψης των μαθητών και τη μετέπειτα ζωή τους. Φυσικά , το σύστημα της αποστήθισης που έχει πλέον παγιωθεί στο μάθημα της Έκθεσης είναι δύσκολο να αλλάξει στο άμεσο μέλλον, και δυστυχώς αρκετές γενιές μαθητών θα χρειαστεί να περάσουν από τη «μηχανή του κιμά» που ονομάζεται Έκθεση στις Πανελλήνιες. Με μικρές αλλαγές και σταθερά βήματα μπορούμε , όλοι μαζί, μαθητές, εκπαιδευτικοί και πολιτεία να προχωρήσουμε στην αναδιάρθρωση του μαθήματος της Έκθεσης.
Οι μαθητές θα πρέπει να καλούνται να παραθέτουν την άποψή τους για τα διάφορα θέματα και να διδαχτούν να τη στηρίζουν με έγκυρα επιχειρήματα. Με αυτόν τον τρόπο θα αναπτύξουν τη σκέψη και την κριτική τους ικανότητα. Θα μάθουν να δέχονται το διαφορετικό, να διεκδικούν με θεμιτά μέσα, να συμβιβάζονται, να πείθουν και να πείθονται. Πέρα από την πνευματική τους καλλιέργεια , οι μαθητές θα κατανοήσουν την αξία του διαλόγου και της συνεργασίας.
Με αυτόν τον τρόπο, θα εξελιχθούν σε ευσυνείδητους ανθρώπους και πολίτες και αληθινούς δημοκράτες. Ανθρώπους με γνώσεις και ευαισθησία, ανθρώπους με όλη την έννοια της λέξης. Με ψυχή διαποτισμένη από τις ηθικές αξίες και τα ιδανικά που γνώρισαν μέσα από το σημαντικότατο μάθημα της Έκθεσης, θα έχουν πλέον τη δύναμη να προχωρήσουν στη ζωή τους δυναμικά και να διορθώσουν τα κακώς κείμενα της κοινωνίας.
Γίνεται σαφές ότι πρέπει να αλλάξει και ο τρόπος εξέτασης του μαθήματος της Έκθεσης . Κριτήριο για τη βαθμολόγηση του γραπτού δεν θα πρέπει να είναι η ομοιότητα του με τα γραπτά των υπόλοιπων μαθητών ή η παράθεση καθιερωμένων ( σε ορισμένες περιπτώσεις αρτηριοσκληρωτικών και παρωχημένων) απόψεων. Οι μαθητές θα πρέπει να βαθμολογούνται ανάλογα με την ικανότητα που διαθέτουν να υποστηρίζουν τις απόψεις τους και την ποιότητα των επιχειρημάτων που παραθέτουν.
Στις Πανελλήνιες, πάνω στις κόλλες αναφοράς του μαθήματος της Έκθεσης, οι μαθητές μέχρι τώρα αφήνουν πολλές ώρες διαβάσματος και αποστήθισης και το μελάνι από το στυλό τους, σε ένα κείμενο κρύο και ξένο. Ας βοηθήσουμε όλοι , ώστε στο τελευταίο κείμενο της μαθητικής τους ζωής να αφήνουν πλέον την προσωπική τους σφραγίδα και ένα κομμάτι της ψυχής τους.
